Chwasty w ziemniaku mają bardzo dobre warunki do rozwoju. Sprzyja temu szeroka rozstawa rzędów oraz początkowo powolny wzrost rośliny uprawnej. Straty plonu na stanowiskach niewłaściwie chronionych mogą sięgać nawet 70%.
Na podstawie wyników badań ankietowych przeprowadzonych w latach 2000-2015 przez IHAR-PIB (dr. J. Urbanowicz) we współpracy z WIORiN oszacowano zachwaszczenie plantacji ziemniaka na terenie Polski. Ustalono, że do gatunków dominujących należą chwastnica jednostronna, perz właściwy, komosa biała, gwiazdnica pospolita oraz żółtlica drobnokwiatowa [1].
Chwastnica jednostronna
Chwastnica jednostronna to najpospolitszy chwast jednoliścienny w uprawie ziemniaka. W ostatnich latach zagrożenie tym gatunkiem wzrasta, zwłaszcza w pasie nadmorskim, gdzie wcześniej pojawiał się dość rzadko i nie stwarzał dużego zagrożenia [1]. Ze względu, że ziarniaki chwastnicy nie tracą żywotności w przewodzie pokarmowym bydła, jej rozprzestrzenianiu sprzyja stosowanie nieprzefermentowanego obornika.
W terminie przedwschodowym chwastnicę można zwalczać aplikując środki chwastobójcze zawierające np. chlomazon, metrybuzynę + flufenacet, pendimetalinę. Do zabiegów nalistnych dostępne są m.in. propachizafop, cykloksydym i rimsufluron.
Herbicydy w ziemniaku można aplikować doglebowo oraz nalistnie. Decyzję co do terminu zabiegu należy podjąć oceniając m.in. warunki siedliskowe stanowiska. Trzeba pamiętać, że przesuszona gleba silnie wiąże substancje czynną, co ogranicza jej dostępność dla kiełkujących chwastów.
Perz właściwy
Perz właściwy to gatunek wieloletni, zaliczany do najbardziej uciążliwych chwastów upraw rolniczych. Roślina ta wytwarza rozległy system podziemnych rozłogów, dzięki którym rozmnaża się wegetatywnie i może szybko opanować stanowisko. W badaniu przeprowadzonym na Litwie oszacowano, że na 1 ha silnie zachwaszczonej plantacji ziemniaka łączona długość rozłogów perzu sięgała 160 km.
Do zwalczania perzu w terminie nalistnym można wykorzystać szereg środków chwastobójczych. Większość z nich to graminicydy (np. kletodym, chizalofop-p-etylu), czyli herbicydy przeznaczone do eliminowania chwastów jednoliściennych. Bardziej uniwersalnym rozwiązaniem jest rimsulfuron, który „przy okazji” walki z perzem niszczy również niektóre gatunki dwuliścienne.
|
|
Gwiazdnica pospolita
Cienkie, rozesłane pędy gwiazdnicy pospolitej osiągają zazwyczaj od 10 do 40 cm długości, więc roślina ta nie rzuca się w oczy i sprawia wrażenie nieszkodliwej. Nie należy jej jednak lekceważyć. Gatunek ten rozwija się szybko i nawet w 5-7 tygodni może wykiełkować, zakwitnąć i wydać nasiona, pobierając przy tym sporo składników pokarmowych, a zwłaszcza azotu. Szkodzi też pośrednio, jako gospodarz sprawcy fomozy (gangreny) bulw ziemniaka. Mechaniczna walka z gwiazdnicą jest utrudniona, ze względu na możliwość powstawania korzeni przybyszowych na jej pędach bocznych, co sprawia, że w sprzyjających warunkach osobniki wyrwane w trakcie bronowania mają szansę ponownie się ukorzenić.
Chemiczne zwalczanie gwiazdnicy nie jest problematyczne. Roślina ta jest wrażliwa na wiele substancji wykorzystywanych w ochronie herbicydowej ziemniaka m.in. bentazon, chlomazon, metrybuzynę, pendimetalinę, rimsufluron.
Komosa biała
Komosa biała to gatunek, który bywa określany jako chwast o największym znaczeniu dla ziemniaka w skali całego globu! Jest to roślina o dużym oddziaływaniu konkurencyjnym, pobierająca znaczne ilości składników pokarmowych oraz silnie zacieniająca łan. Wg. niektórych źródeł progiem szkodliwości dla ziemniaka jest już 0,1 komosy na m2! Poza tym, gatunek ten jest gospodarzem patogenów i szkodników występujących na ziemniaku (np. dla wirusa Y).
Plantacje opanowane przez komosę można chronić stosując m.in. aklonifen, pendimetalinę, metobromuron.
|
|
|
Żółtlica drobnokwiatowa
Żółtlica drobnokwiatowa to roślina bardzo dobrze znana plantatorom ziemniaka nie tylko w Polsce, o czym świadczy jedna z jej angielskich nazw zwyczajowych – „potato weed”. Podobnie jak gwiazdnica jest to gatunek, który w korzystnych warunkach wydaje więcej niż jedno pokolenie w trakcie sezonu. Krótki cykl życiowy w połączeniu z dużą plennością sprawia, że żółtlica może bardzo szybko zwiększyć swoją liczebność i spowodować istotne straty. W badaniu przeprowadzonym na UP we Wrocławiu chwast ten wschodząc wcześnie w nasileniu 100 szt./m2 zredukował plon ziemniaka o 18% [2].
Żółtlica drobnokwiatowa jest wrażliwa na działanie m.in.: aklonifenu, bentazonu, flurochloridonu i metobromuronu.
|
| Skuteczne zwalczanie chwastów w ziemniaku |
|
|
Dużym zagrożeniem dla ziemniaka są także chwasty z rodziny kapustowatych (krzyżowych), a szczególnie gorczyca polna i rzodkiew świrzepa. Obie te rośliny są do siebie podobne, zwłaszcza w stadium siewek. Również ich szkodliwość często uznaje za zbliżoną. W jednym z doświadczeń przeprowadzonych w Kanadzie ustalono, że rzodkiew świrzepa wschodząca na plantacji ziemniaka w dużym nasileniu i pozostawiona przez 3 tygodnie (sezon z niedoborem opadów!) zredukowała plon bulw aż o 45%. Problemem na wielu plantacjach są także, charakteryzujące się wysoką konkurencyjnością, samosiewy rzepaku. Nasiona tego gatunku, które osypują się podczas zbioru, a później zostaną przyorane, mogą stwarzać problemy w roślinach następczych przez kolejnych 10 lat, a nawet dłużej! Omawiając groźne dla ziemniaka chwasty, nie można zapomnieć o ostrożeniu polnym. Jest to silnie konkurencyjna roślina należąca do rodziny astrowatych. Pojawiając się w dużym nasileniu może pobrać z 1 ha nawet 300 kg azotu, 40 kg fosforu i prawie 400 kg potasu. Ostrożeń polny, dzięki dobrze rozwiniętemu systemowi korzeniowemu, bardzo dobrze znosi okresy suszy. |
źródła:
1. Urbanowicz J. 2016. Zachwaszczenie plantacji ziemniaka w Polsce w latach 2000-2015. Ziemniak Polski 3: 42-46.
2. Jabłoński B., Parylak D. 1988. Reakcja ziemniaków i marchwii pastewnej na zachwaszczenie żółtlicą drobnokwiatowa (Galinsoga parviflora). Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 349: 117-126.