żółtlica drobnokwiatowa

Galinsoga parviflora Cav.
Nazwa angielska: gallant soldier
Rodzina: astrowate (Asteraceae), dawniej: złożone (Compositae)

Wygląd, cechy szczególne

SIEWKA
Liścienie okrągławoowalne, niemal czworokątne, na szczycie zazwyczaj ucięte i z delikatnym wcięciem, osiągające około 4-5 mm długości. Łodyżka podliścieniowa naga, czasami fioletowo nabiegła. Pierwsze liście jajowate, nieznacznie owłosione, na szczycie ostre, na brzegu z pojedynczymi ząbkami (aktualizacja 29-09-2022).

ROŚLINA DOROSŁA
Roślina delikatnie przylegająco owłosiona. Dorasta na ogół od 10 cm do 70 cm wysokości. Liście ogonkowe, jajowate, zaostrzone, ząbkowane. Liście górne podługowato-lancetowate. Kwiatostan to koszyczek. Żółte rurkowate kwiaty tworzą wnętrze koszyczka, natomiast na obrzeżach ulokowanych jest kilka (zazwyczaj 5) rozstawionych w pewnych odległościach od siebie białych kwiatów języczkowych (dodano 23-09-2023). Owocem jest omszona, 4-kanciasta niełupka.

GATUNKI PODOBNE
Żółtlica owłosiona (brzeżne kwiaty większe, liście grubo ząbkowane, roślina odstająco owłosiona).

Okres kwitnienia

maj-październik (do pierwszych przymrozków)

Cykl życiowy, biologia

Gatunek jednoroczny, jary, ciepłolubny, kiełkujący późną wiosną gdy gleba jest już dobrze ogrzana (wg. różnych źródeł minimalna temperatura dla kiełkowania żółtlicy to 12-15ºC, 10ºC, 6-8ºC) (aktualizacja 07-01-2021). Ma bardzo krótki cykl życiowy, od wschodów do wydania nasion upływa 5-6 tygodni. Nasiona nie wchodzą w stan spoczynku, gdy warunki są sprzyjające kiełkują od razu po osypaniu (dodano 26-10-2018). Podczas jednego sezonu może wydać kilka pokoleń. W sprzyjających warunkach siedliskowych pędy żółtlicy mogą się ukorzeniać (dochodzi do rozmnażania wegetatywnego) (dodano 14-12-2019).

Żółtlica drobnokwiatowa (a także owłosiona) jest bardzo dobrym wskaźnikiem jesiennych przymrozków. Po wystąpieniu pierwszych ujemnych temperatur na liściach pojawiają się wyraźne uszkodzenia (nekrozy) (dodano 22-03-2021).

Wschody odbywają się głównie z najpłytszej, wierzchniej warstwy gleby. Wyniki badań są jednak rozbieżne. W jednym z doświadczeń nasiona żółtlic (drobnokwiatowej i owłosionej) nie zdołały wzejść z głębokości 1 cm (z powierzchni kiełkowało 98%, a z głębokości 0,25 cm już tylko 56% nasion). Natomiast w innym doświadczeniu odnotowano aż 97% wchodów z nasion umieszczonych na głębokości 3 cm (gleba wilgotna i optymalna temperatura) (dodano 21-06-2018).

W badaniach Kwiecińskiej-Poppe [3] średnia produkcja niełupek na glebie ciężkiej wynosiła 726, a maksymalna 7 890 szt./roślina (aktualizacja 27-02-2019). W Japonii opisano przypadek gdy pojedynczy egzemplarz żółtlicy wyprodukował ok. 400 tys. niełupek (dodano 17-10-2019).

Występowanie, szkodliwość

Zachwaszcza kukurydzę, warzywa, ziemniaki. Wcześnie wschodząca żółtlica, która pojawiła się na plantacji ziemniaka w nasileniu 100 szt./m², zredukowała plon bulw o 18% [4].

Żółtlica toleruje gleby o różnym odczynie, jednak najbardziej szkodliwa jest na stanowiskach o pH zbliżonym do obojętnego. W badaniach wazonowych przeprowadzonych przez prof. Parylak (UP Wrocław) okazało się, że egzemplarze rosnące na glebie o pH 6,7 pobierały niemal trzykrotnie więcej azotu od rosnących na glebie o pH 4,4 (dodano 02-01-2017).

Typowe warunki siedliskowe

wskaźnik świetlny: pełne światło-umiarkowane światło
wskaźnik wilgotnościowy: gleby świeże
wskaźnik trofizmu: gleby zasobne-gleby umiarkowanie ubogie
wskaźnik kwasowości gleby: gleby obojętne (6≤ pH <7) [2]

Zwalczanie żółtlicy drobnokwiatowej

Wrażliwość na herbicydy np.*: aklonifen (dodano 14-03-2023), amidosulfuron, bentazon, bromoksynil, chlopyralid, fenmedifam, florasulam, linuron, metamitron, mezotrion, napropamid, nikosulfuron, pirydat, sulkotrion, tribenuron metylowy.

*Skuteczność herbicydu zależy od wielu czynników m.in. fazy rozwojowej chwastu, dawki i formulacji preparatu. Dlatego informacji dotyczących wrażliwości chwastów na działanie środka chwastobójczego należy zawsze szukać w jego etykiecie.

Przeczytaj także: Najgroźniejsze chwasty w buraku cukrowym

Inne informacje

Żółtlica drobnokwiatowa pochodzi z Ameryki Południowej i Środkowej. Do Europy została sprowadzona pod koniec XVIII wieku, m.in. do Królewskiego Ogrodu Botanicznego w Kew (dzielnica Londynu). Później stopniowo rozprzestrzeniła się w całej Europie. Na obszarze Polski pierwszy raz została odnotowana w roku 1807 w okolicach Słupska (Budowo). Do końca XIX wieku znanych było około 90 stanowisk tego gatunku (dodano 17-04-2021).

Nazwa rodzajowa Galinsoga upamiętnia żyjącego w XVIII wieku hiszpańskiego lekarza i botanika Ignacio Mariano Martinez de Galinsoga, dyrektora Królewskiego Ogrodu Botanicznego w Madrycie (dodano 26-10-2018).

Galeria zdjęć

źródła:
1. Kuszewska K. 2007. Żółtlica-skąd przybyła i dokąd wędruje. Natura. Przyroda Warmii i Mazur 3(7): 9-10.
2. Zarzycki K., Trzcińska-Tacik H., Różański W., Szeląg Z., Wołek J., Korzeniak U. 2002. Ecological indicator values of vascular plants of Poland. Ekologiczne liczby wskaźnikowe roślin naczyniowych Polski. Wyd. Inst. Bot. PAN, Kraków, 183 ss.
3. Kwiecińska-Poppe E . 2006. Plenność wybranych gatunków chwastów segetalnych na ciężkiej rędzinie czarnoziemnej .Acta Agrophys . 8 (2): 441–448.
4. Jabłoński B., Parylak D. 1988. Reakcja ziemniaków i marchwii pastewnej na zachwaszczenie żółtlicą drobnokwiatowa (Galinsoga parviflora). Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 349: 117-126.