Chenopodium album L.
Nazwa angielska: lambsquarters, common lambsquarter, fat-hen, white goosefoot
Rodzina: komosowate (Chenopodiaceae)
Wygląd, cechy szczególne
SIEWKA
Łodyżka podliścieniowa czerwonawa, cienka. Liścienie równowąskie, na szczycie zaokrąglone. Od górnej strony pokryte mączystym nalotem, od spodniej fioletowoczerwone (dodano 26-02-2020). Pierwsze 2 liście są trójkątnie jajowate, całobrzegie lub z pojedynczymi ząbkami (dodano 14-06-2022).
ROŚLINA DOROSŁA
Komosa biała osiąga na ogół 15-100 cm wysokości, jednak w korzystnych warunkach niektóre egzemplarze dorastają nawet 3 m. Ma silnie rozwinięty korzeń palowy. Liście dolne i środkowe zazwyczaj jajowato-rombowate do lancetowatych, z brzegami wcinano-ząbkowanymi. Liście górne lancetowate, na ogół całobrzegie (dodano 14-06-2024). Kwiatostany kłosokształtne lub wiechowate. Owocem jest spłaszczony orzeszek. Cała roślina mączysto owłosiona.
Okres kwitnienia
lipiec-październik
Cykl życiowy, biologia
Gatunek jednoroczny jary. Pojedynczy egzemplarz zdolny jest wydać nawet ponad 100 tysięcy nasion (w warunkach polowych zazwyczaj do kilku tysięcy). Nasiona mogą bez problemu przetrwać w glebie przez kilkadziesiąt lat (aktualizacja 21-01-2023). W latach 60. ubiegłego wieku opisano przypadek gdy w trakcie wykopalisk archeologicznych wydobyto żywe nasiona komosy liczące około 1700 lat (dodano 02-01-2017). Kiełkowanie odbywa się w temperaturach od 5 do 33ºC (najlepiej przy 18 ºC – badania przeprowadzone w Czechach).
Po przejściu przez przewód pokarmowy konia, krowy i świni zdolność do kiełkowania zachowało odpowiednio 2,5; 16,29 i 20,36% nasion komosy białej [2] (dodano 25-02-2018). Szacuje się, że nasiona tego gatunku zjadane przez migrujące ptactwo wodne mogą być przenoszone na odległość sięgającą niemal 3 tys. kilometrów (dodano 01-01-2021).
Występowanie, szkodliwość
Komosa jest w Polsce najpospolitszym gatunkiem dwuliściennym zachwaszczającym kukurydzę, występuje praktycznie na każdej plantacji. Bardzo często zachwaszcza również okopowe, rzadziej zboża i rzepak. Próg szkodliwości dla kukurydzy to 2 szt./m² [1] (dodano 23-03-2017). Można jednak natrafić na informację, że już 5 egzemplarzy komosy na powierzchni 10m² plantacji kukurydzy w okresie zbioru, może spowodować spadek plonu ziarna o 5%. W jednym z badań kukurydza konkurując z komosą białą w stosunku 1:1 (identyczna liczba roślin uprawnych i chwastów na jednostce powierzchni) plonowała ponad 22% gorzej (dodano 19-11-2022).
W badaniach IOR-PIB ustalono, że szkodliwość komosy dla buraka cukrowego jest w bardzo dużym stopniu uzależniona od warunków wilgotnościowych. W sezonach z niedoborem opadów progiem ekonomicznej szkodliwości był 1 egzemplarz komosy na 10m² plantacji, natomiast w sezonach wilgotnych próg wynosił 5 szt. na 10m² (dodano 16-05-2018).
W badaniu przeprowadzonym w IOR-PIB wykazano, że obecność 2-4 oraz 16 sztuk komosy na 10 m2 plantacji ziemniaka obniżyło plon bulw średnio o około 13% oraz 29% (aktualizacja 02-09-2022).
Typowe warunki siedliskowe
wskaźnik świetlny: pełne światło
wskaźnik wilgotnościowy: gleby świeże
wskaźnik trofizmu: gleby zasobne – bardzo zasobne
wskaźnik kwasowości gleby: gleby obojętne (6≤ pH <7) [3]
Zwalczanie komosy białej
Metody niechemiczne: Komosa biała jest gatunkiem wrażliwym na związki allelopatyczne wytwarzane przez gorczycę białą. W doświadczeniu polowym po zastosowaniu mączki z nasion gorczycy (dawka 3 t/ha) liczebność komosy w uprawie melisy lekarskiej obniżyła się o 89,2-100% [4] (dodano 06-04-2021).
Wrażliwość na substancje czynne np.*: 2,4-D, bromoksynil, chlorotoluron, chlorydazon, desmedifam, dikamba, dimetachlor, flurochloridon, foramsulfuron + tienkarbazon metylu (dodano 14-04-2022), halauksyfen metylu (dodano 11-03-2024), izoksaflutol, izoproturon, lenacyl, linuron, MCPA, mekoprop-P, metamitron, metobromuron, mezotrion, napropamid, oksyfluorofen, pendimetalina, pirydat (dodano 06-04-2020), sulkotrion, tembotrion, terbutyloazyna, tifensulfuron metylowy (dodano 25-03-2021), tribenuron.
W badaniach czeskich przedwschodowy zabieg preparatami zawierającymi pendimetalinę lub linuron, przeprowadzony w warunkach wysokiej wilgotności (65 mm opadów na przestrzeni 4 tygodni po zabiegu), eliminował komosę białą w 100%. W przypadku niskiej wilgotności gleby (25 mm opadów na przestrzeni 4 tygodni po zabiegu) skuteczność linuronu obniżyła się do ok. 10%, natomiast efektywność działania pendimetaliny pozostała bez zmian (100%) (dodano 14-06-2017).
*Skuteczność herbicydu zależy od wielu czynników m.in. fazy rozwojowej chwastu, dawki i formulacji preparatu. Dlatego informacji dotyczących wrażliwości chwastów na działanie środka chwastobójczego należy zawsze szukać w jego etykiecie.
źródła:
1. Bereś P. K., Mrówczyński M. (red.). 2013. Metodyka integrowanej ochrony kukurydzy dla producentów. Wyd. Inst. Ochr. Roślin, Poznań, 67 ss.
2. Świętochowski B., Tołpa S. 1950. Chwasty. PWRiL, Warszawa, 160 ss.
3. Zarzycki K., Trzcińska-Tacik H., Różański W., Szeląg Z., Wołek J., Korzeniak U. 2002. Ecological indicator values of vascular plants of Poland. Ekologiczne liczby wskaźnikowe roślin naczyniowych Polski. Wyd. Inst. Bot. PAN, Kraków, 183 ss.
4. Krawiec M., Borowy A., Dzida K. 2019. Chemical and nonchemical control of weeds in the cultivation of lemon balm for seeds. Acta Scientiarum Polonorum, Hortorum Cultus, 18(5): 83–93.