Termin “chwasty rumianowate”, choć jest powszechnie używany (czasami pojawia się nawet w etykietach herbicydów), nie jest ścisłym terminem botanicznym. W praktyce „ochroniarskiej” określa się tak grupę bardzo podobnych do siebie chwastów z rodziny astrowatych.
Wśród gatunków zaliczanych do rumianowatych największe znaczenie w uprawie rzepaku ozimego ma rumian polny oraz maruna nadmorska bezwonna [1]. Obie te rośliny ze względu na duże podobieństwo morfologiczne, zwłaszcza we wczesnych fazach rozwojowych, są często ze sobą mylone. Na szczęście ich wrażliwość na wiele herbicydów jest zbliżona.
Maruna nadmorska bezwonna lubi gleby żyzne
Maruna nadmorska bezwonna to gatunek roczny wytwarzający formy jare i zimujące, poza polami uprawnymi czasami można natknąć się także osobniki wieloletnie. Roślina ta pojawia się na różnych typach gleb, najchętniej na stanowiskach zasobnych w składniki pokarmowe o odczynie zbliżonym do obojętnego. Maruna to najbardziej okazały z gatunków rumianowatych – w sprzyjających warunkach osiąga nawet ponad metr wysokości (może przerastać rzepak). Jest to roślina bardzo plenna, na pojedynczym osobniku powstaje zazwyczaj kilka tysięcy nasion (w optymalnych warunkach 300 tys.!).
Gatunek ten, ze względu na swe imponujące rozmiary, jest bardzo groźnym konkurentem dla roślin uprawnych. Opisywano przypadki, gdy maruna występująca w dużym nasileniu zdołała całkowicie zagłuszyć plantacje rzepaku ozimego. W badaniu IOR-PIB ustalono, że populacja mieszana maruny z rumianem polnym występująca w nasileniu 20-40 szt., 84-100 sztuk i ponad 100 sztuk na m2 spowodowała straty plonu nasion rzepaku wynoszące odpowiednio 11%, 40% i niemal 50%. Ponadto, grube łodygi maruny powoli wysychają utrudniając zbiór kombajnowy.
|
|
|
Rumian dobrze rośnie na słaby stanowiskach
Rumian polny to roślina jednoroczna jara lub zimująca, charakteryzująca się niewygórowanymi wymaganiami siedliskowymi. Licznie pojawia się na stanowiskach niezbyt zasobnych i zakwaszonych (o pH od umiarkowanie kwaśnego po kwaśny). Gatunek ten bywa opisywany jako roślina wskaźnikowa stanowisk ubogich w wapń. Wysokość rumianu najczęściej nie przekracza 50 cm, a na pojedynczym osobniku powstaje średnio od kilkuset do kilku tysięcy nasion.
W badaniu przeprowadzonym na dolnośląskich plantacjach rzepaku ozimego ustalono, że rumian występujący przez cały sezon wegetacyjny w nasileniu 85, 166 i 220 szt./m2 obniżył plon odpowiednio o 18, 38 i 59%. Zimujące osobniki tego gatunku zachwaszczające rzepak od jesieni do wiosny (wiosną zostały usunięte) w obsadzie 77 szt./m2 spowodowały 6% redukcję plonu.
| W kwiatostanach rumianu (pomiędzy kwiatami) ulokowane są podługowate, zaostrzone łuseczki, tzw. plewinki. Ich obecność to ważna cecha diagnostyczna, bowiem maruna i rumianki plewinek nie wytwarzają. |
Wiosenny oprysk na chwasty rumianowate w rzepaku
Maruna i rumian to rośliny o niskich wymaganiach termicznych, których siewki pojawiają się na polach zarówno wiosną jak i jesienią. Może się zatem zdarzyć, że nawet jeśli chwasty te zostały skutecznie zniszczone podczas jesiennego zabiegu herbicydowego, to już na przedwiośniu rozpocznie się nowa fala ich wschodów. Jeśli w momencie ruszenia wiosennej wegetacji zaobserwujemy na plantacji wyłącznie niewielkie siewki rumianowatych (oraz innych gatunków chwastów) to wiosenny oprysk w rzepaku można na ogół nieco opóźnić. Natomiast w sytuacji, gdy w łanie występuje duża liczba bardziej wyrośniętych chwastów, wówczas z zabiegiem na ogół zwlekać nie można.
|
|
|
Asortyment herbicydów zalecanych do wiosennej walki z chwastami w rzepaku ozimym bazuje jedynie na kilku substancjach czynnych (nie licząc graminicydów). Niektóre z nich sprawdzą się doskonale w sytuacji, gdy plantacja opanowana jest przez gatunki rumianowate. Do takich substancji zaliczamy np. chlopyralid i pikloram. Herbicydy te dostępne są w produktach jednoskładnikowych oraz w fabrycznych mieszaninach. Wykazują wysoką skuteczność w niszczeniu rumianowatych, a także szeregu innych chwastów dwuliściennych (nie działają jednak na trawy). Chlopyralid i pikloram wiosną można aplikować od momentu wznowienia wegetacji, do początku fazy pąkowania rzepaku (pąki kwiatowe zamknięte w liściach). Zawsze jednak należy sprawdzić w etykiecie stosowanego środka, kiedy należy wykonać zabieg. Może się zdarzyć, że nawet produkty z identycznymi składnikami czynnymi będą zarejestrowane do wykorzystania w nieco innym terminie.
źródła:
1. Mrówczyński M., Pruszyński S. (red.) 2008. Integrowana produkcja rzepaku ozimego i jarego. Inst. Ochr. Roślin, Poznań, 106 ss.