Calystegia sepium (L.) R.Br.
Nazwy angielskie: hedge false bindweed, hedge bindweed
Rodzina: powojowate (Convolvulaceae)
Wygląd, cechy szczególne
SIEWKA
Łodyżka podliścieniowa bardzo krótka. Liścienie niemal czworokątne z zaokrąglonymi narożnikami – większe niż u powoju (siewki z rozmnażania wegetatywnego nie wytwarzają liścieni) (dodano 15-05-2021).
ROŚLINA DOROSŁA
Wijący i skręcony pęd kielisznika osiąga przeciętnie 1-3 m długości. Liście jajowate, zaostrzone, w nasadzie sercowato-strzałkowate, dł. do 15 cm (aktualizacja 05-06-2024). Kwiaty na ogół z białą koroną o średnicy 3-6 cm. Kielich od spodu okryty podkwiatkami. Owoc to torebka. Nasiona duże (5 mm dł.), kształtu kulisto-elipsoidalnego, otoczone grubą i nieprzepuszczalną dla wody łupiną. Średnia masa tysiąca nasion 28,2 g (aktualizacja 22-05-2020).
Gatunek często mylony z powojem polnym lub rdestówką powojowatą.
Okres kwitnienia
czerwiec-wrzesień
Cykl życiowy, biologia
Roślina wieloletnia. Na gruntach ornych rozmnaża się wegetatywnie. Nowy egzemplarz może powstać z 5 cm odcinka kłącza umieszczonego na głębokości 25 cm. Nasiona po osypaniu znajdują się w stanie spoczynku fizycznego, który wynika z obecności nieprzepuszczalnej dla wody łupiny nasiennej (dodano 22-05-2020). Zachowują w glebie żywotność przez 20-30 lat, mogą kiełkować po nieomal 3 letnim pobycie w wodzie.
Występowanie, szkodliwość
Gatunek pospolity na terenie całego kraju, preferujący wilgotne zarośla, szuwary. Do niedawna nie pojawiał się na gruntach ornych. Pierwsza informacja o kieliszniku stwarzającym problemy na polach uprawnych w Polsce pochodzi z roku 2008 [1]. Gatunek został wówczas zidentyfikowany na trzech plantacjach kukurydzy w pobliżu Wrocławia. Jedna z nich, o powierzchni ok. 2 ha, została zasiedlona w całości. Straty ziarna na fragmentach pól najsilniej opanowanych przez kielisznika oszacowano wówczas na 30%.
Jesienią 2019 i wiosną 2020 kielisznik został zidentyfikowany na dwóch polach z pszenicą ozimą (powiat grodkowski – woj. opolskie i powiat lubiński woj. dolnośląskie). Oba stanowiska były zlokalizowane w pobliżu rowów melioracyjnych. Na jednym z nich kielisznik występował bardzo licznie, zajmując ok. ¼ powierzchni niewielkiej (ok. 1 ha) plantacji. (informacja ustna: Marcin Bortniak, IUNG-PIB) (dodano 03-09-2020).
Podczas obserwacji prowadzonych przez naukowców z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, kielisznika stwierdzono na około 30% z 88 obserwowanych plantacji kukurydzy, gdzie pokrywał średnio 17,5% powierzchni. Zazwyczaj były to niewielkie pola, na których rzadko korzystano z ochrony herbicydowej (dodano 10-12-2022).
Typowe warunki siedliskowe
wskaźnik świetlny: półcień
wskaźnik wilgotnościowy: gleby wilgotne
wskaźnik trofizmu: gleby zasobne
wskaźnik kwasowości gleby: gleby zasadowe (pH > 7) [2]
Przeczytaj także: Herbicydy do zwalczania perzu i komosy w ziemniaku |
Zwalczanie kielisznika zaroślowego
Wrażliwość na herbicydy np.*: imazamoks.
W innych krajach do ograniczania wzrostu tego gatunku wykorzystuje się m.in. produkty zawierające dikambę lub fluroksypyr (aktualizacja 28-10-2023).
Metody niechemiczne: Ze względu, że kielisznik preferuje stanowiska wilgotne, wskazane jest regulacja stosunków wodno-powietrznych (zabiegi melioracyjne) na plantacjach opanowanych przez ten gatunek (dodano 09-12-2019).
Kielisznik najniższe zdolności regeneracyjne wykazuje w stadium 5-6 liści, zdaniem niektórych naukowców jest to optymalny termin na zwalczanie mechaniczne tego gatunku (dodano 09-07-2019).
Gwiazdnica pospolita była wykorzystywana jako roślina okrywowa zagłuszająca kielisznika występującego w winnicach (dodano 14-10-2021).
*Skuteczność herbicydu zależy od wielu czynników m.in. fazy rozwojowej chwastu, dawki i formulacji preparatu. Dlatego informacji dotyczących wrażliwości chwastów na działanie środka chwastobójczego należy zawsze szukać w jego etykiecie.
źródła:
1. Snopczyński T. 2008. Kielisznik zaroślowy zagrożeniem dla kukurydzy. Ochrona roślin 53: 31-32.
2. Zarzycki K., Trzcińska-Tacik H., Różański W., Szeląg Z., Wołek J., Korzeniak U. 2002. Ecological indicator values of vascular plants of Poland. Ekologiczne liczby wskaźnikowe roślin naczyniowych Polski. Wyd. Inst. Bot. PAN, Kraków, 183 ss.