(ang. glyphosate)
Właściwości chwastobójcze glifosatu zostały opisane w roku 1971. Aktualnie jest to jeden z najpowszechniej stosowanych środków chwastobójczych. Rozporządzenie wykonawcze komisji (UE) 2023/2660 z dnia 28-11-2023 przedłuża zatwierdzenie substancji czynnej glifosat do 15-12-2033 roku w charakterze środka chwastobójczego (nie będzie można wykorzystać preparatów zawierających glifosat do desykacji) (dodano 05-12-2023).
Grupa chemiczna
aminofosfoniany
Grupa HRAC
9 (dawniej G)
Drogi wnikania do roślin
Pobierany jest przez liście, niezdrewniałą korę, zielone pędy. Po wejściu w kontakt z glebą ulega szybkiej i silnej adsorpcji (wiązaniu), co sprawia, że cechuje go brak lub bardzo ograniczone działanie odglebowe.
Działanie
Nieselektywny herbicyd działający systemicznie (przemieszczający się w roślinach). W roślinach hamuje działanie enzymu EPSP (5-enolopirogronianoszikimo-3-fosforanu) – biorącego udział w syntezie aminokwasów tyrozyny, fenyloalaniny oraz tryptofanu. Pierwsze objawy działania – żółknięcia i więdnięcie, widoczne są na ogół po 7-10 dniach, całkowite zamieranie roślin następuje po około 3 tygodniach (w optymalnych warunkach proces ten przebiega szybciej). Temperatura minimalna dla działania glifosatu to 0ºC, optymalna >15ºC, maksymalna 28ºC [1].
Według części badań wykorzystywanie glifosatu może zwiększyć podatność roślin na choroby grzybowe oraz obniżać przyswajalność składników pokarmowych w uprawach GMO. Niektóre źródła podają, że glifosat stosowany 18 miesięcy przed siewem zbóż był najważniejszym agronomicznym czynnikiem rozwoju chorób roślin (głównie fuzariozy kłosów). Brak jednoznacznych wyników wskazuję na potrzebę dalszych badań (dodano 10-05-2017). Stosowanie glifosatu może spowodować inhibicję (rzadziej stymulację) niektórych enzymów glebowych odpowiedzialnych za przemiany fosforu (fosfatazy glebowe) [2] (dodano 04-11-2017).
Glifosat stosowany w bardzo niskich dawkach (1,8-36 g/ha) może stymulować wzrost niektórych gatunków roślin [4] (dodano 03-05-2021).
Skuteczność chwastobójcza
Glifosat stosowany w zalecanych dawkach eliminuje nieomal wszystkie chwasty jednoroczne i wieloletnie. Pospolitym gatunkiem o niskiej wrażliwości na jego działanie jest skrzyp polny.
Skuteczność chwastobójcza glifosatu może zostać silnie ograniczona przez związki mineralne znajdujące się w wodzie, m.in. kationy wapnia i magnezu. Kationy tworzą połączenia z glifosatem i wytrącają się w postaci skorupowatych i słabo przyswajalnych osadów na powierzchni liści chwastów. W doświadczeniu przeprowadzonym na UP w Poznaniu glifosat w formie soli potasowej (w dawce 720 g/ha) stosowany z wodą twardą eliminował perz na poziomie 55-60%, a gdy do sporządzenia cieczy opryskowej wykorzystano wodą miękką skuteczność chwastobójcza wzrosła do 95-100% (ocenę wykonano 8 tygodni po zabiegu) (dodano 20-02-2020).
W roku 2010 na torach kolejowych na przedmieściach Poznania pracownicy IOR-PIB zlokalizowali egzemplarze konyzy kanadyjskiej (przymiotna kanadyjskiego) uodpornione na działanie glifosatu. Substancja ta była regularnie stosowana na torowisku przez kilkanaście lat. Po aplikacji herbicydu dostrzeżono, że u egzemplarzy odpornych zamierały liście, a stożek wzrostu pozostawał nieuszkodzony, co z czasem pozwoliło na odrastanie roślin. Można podejrzewać, że w tym przypadku mechanizm odporności związany jest z zaburzonym transportem substancji czynnej, która zamiast do tkanek merystematycznych przemieszcza się do końca liści. W doświadczeniu szklarniowym zniszczenie siewek biotypu odpornego na poziomie 50% uzyskano stosując glifosat w dawce 192 g/ha, identyczną skuteczność w przypadku roślin wrażliwych zaobserwowano po aplikacji dawki 52 g/ha (nasiona biotypów odpornych zebrano na torowisku, a wrażliwych z miejsc nieużytkowanych rolniczo, gdzie glifosat nie był wykorzystywany) [3].
Proces uodparniania się roślin na substancje chwastobójcze jest najczęściej spowodowany błędami człowieka, m.in. systematycznym stosowaniem herbicydów o tych samych mechanizmach działania oraz marginalizowaniem niechemicznych metod regulacji zachwaszczenia.
Przykładowe możliwości zastosowania
Zwalczanie chwastów przy użyciu glifosatu w uprawach konwencjonalnych musi odbywać się w sposób uniemożliwiający jego wnikanie do gatunków uprawnych (brak kontaktu z zielonymi i niezdrewniałymi organami roślin). Umożliwia to odpowiedni termin lub sposób aplikacji (zabiegi przedwschodowe, pasowe). Dzięki inżynierii genetycznej powstały odmiany roślin uprawnych odporne na działanie glifosatu. Substancja wykorzystywana jest również do desykacji.
Glifosat może być wykorzystywany w wielu gatunkach zbóż oraz w rzepaku do niszczenia chwastów przed żniwami. Tego rodzaju zabieg można przeprowadzić wyłącznie w przypadku i w miejscach wystąpienia dużego nasilenia chwastów uniemożliwiających zbiór (dodano 17-06-2019).
Połowiczny rozkład w glebie (DT50)
5-21 dni w badaniach polowych (badania Niemieckie, Szwajcarskie), w badaniach laboratoryjnych 4-180 dni.
Ostra doustna toksyczność dla szczura (LD50)
> 2000 mg/kg
Przeczytaj także: 6 groźnych chwastów zbóż ozimych
Wybrane preparaty
(aktualizacja 26-09-2019):
- Agenor 450 SL
- Agrosar 360 SL
- Ardee Super 360 SL
- Atut 360 SL
- Atut Bis 360 SL
- Atut RTU
- Atut Turbo (+ diflufenikan)
- Avans Premium 360 SL
- Avans RTU
- Barclay Barbarian Super 360 SL
- Barclay Barbarian Xtra 450 SL
- Barclay Gallup Super 360 SL
- Barclay Gallup Xtra 450 SL
- Boom Efekt 360 SL
- Bros zwalcza chwasty i korzenie glifosat 360 SL
- Cordian 450 SL
- Dominator Clean 360 SL
- Dominator Green 360 SL
- Dominator HL 480 SL
- Envision 450 SL
- Gallup Premium 360
- Gallup Special 360
- Gallup TF 360
- Glifocyd 360 SL
- Glifoherb 360 SL
- Glifopol 360 SL
- Glifosin 360 SL
- Glifostar 360 SL
- Glyfoflash Super 360 SL
- Glyphoflash Xtra 450 SL
- Helosate Plus 450 SL
- Huragan Nowy 360 SL
- Keeper Ogród (+ diflufenikan)
- Kileo 400 SL (+ 2,4-D)
- Klean G
- Klinik 360 SL
- Klinik Duo 360 SL
- Klinik Free 360 SL
- Klinik Max 360 SL
- Klinik Up 360 SL
- Klinik Up Trans 360 SL
- Kosmik 360 SL
- Koyote 360 SL
- Landmaster Clean 360 SL
- Marker 360 SL
- Master Gly
- Monosate G
- Orkan 350 SL (+ MCPA)
- Pilaround 360 SL
- Premazor Turbo SC (+ diflufenikan)
- Raptor 263 SC (+ pyraflufen etylowy)
- Rayder 350 SL (+ MCPA)
- Resolva 24h
- Resolva Total
- Rosate Clean 360 SL
- Roundup 360 Plus
- Roundup 60
- Roundup Active 360
- Roundup Flex
- Roundup Flex 480
- Roundup Flex Ogród
- Roundup H Hobby Szybko Działający AL
- Roundup Herbi Blok (+ diflufenikan)
- Roundup Herbi Blok Długo Działający Ścieżki i Podjazdy (+ diflufenikan)
- Roundup Herbi Blok H Długo Działający (+ diflufenikan)
- Roundup Hobby Szybko Działający 6H AL (+ kwas pelargonowy)
- Roundup Max Ogród
- Roundup Ogród
- Roundup PowerMax 720
- Roundup S
- Roundup Strong
- Roundup TransEnergy 450 SL
- Roundup Ultra
- Roundup Ultra 170 SL
- Roundup Ultra 360 SL
- Roundup Żel
- Roundup Żel Max
- Sniper SL
- Sprinter 350 SL (+ MCPA)
- Taifun 360 SL
- Taifun Hobby 360 SL
- Tartan Super 360 SL
- Touchdown Premium 360 SL
- Trustee Hi-Aktiv SL
- Trustee Xtra 450 SL
- Zevio
źródła:
1. Zalecenia Ochrony Roślin na lata 2010/2011. Cz. I. Wykaz środków ochrony roślin. 2010. Inst. Ochr. Roślin, Poznań, 267 ss.
2. Płatkowski M., Telesiński A. 2017. Wpływ preparatów Roundup 360 SL i Roundup 360 Plus na aktywność wybranych fosfataz w glinie piaszczysto-ilastej. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. 17, 2 (58): 149–156.
3. Adamczewski K., Kierzek R., Matysiak K. 2011. Przymiotno kanadyjskie (Conyza canadensis L.) odporne na glifosat. Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Roślin 51 (4): 1675–1682.
4. Velini E. D., Alves E., Godoy M. C., Meschede D. K., Souza R. T., Duke S. O. 2008. Glyphosate applied at low doses can stimulate plant growth. Pest Manag Sci. 64:489–496.