Wyczyniec polny w zbożu to trudny przeciwnik

Wyczyniec polny to gatunek obcego pochodzenia, który został zawleczony na obszar naszego kraju już wiele stuleci temu. Jeszcze stosunkowo do niedawna nie stwarzał on jednak większych problemów jako chwast upraw polowych. W książce „Chwasty” autorstwa B. Świętochowskiego i S. Tołpy, wydanej w roku 1950, wyczyniec jest zaledwie wzmiankowany jako jeden z chwastów mniej rozpowszechnionych w oziminach.

W drugiej połowie XX wieku sytuacja zaczęła się zmieniać i roślina ta coraz częściej pojawiała się na gruntach ornych, przede wszystkim w zbożach ozimych. Obecnie wyczyniec w niektórych regionach kraju (głównie zachodnia i północna część Polski) jest gatunkiem dość pospolitym (zwłaszcza na glebach ciężkich), który czasami występuje masowo powodując znaczne straty plonu.

Jeden z najgroźniejszych chwastów w zbożach ozimych

W ostatnich dziesięcioleciach również w innych państwach Europy wyczyniec znacząco zwiększył zasięg swego występowania i stał się problematycznym chwastem zbóż. Przez niektórych naukowców bywa określany jako jeden z najgroźniejszych gatunków jednoliściennych zachwaszczających zboża ozime. Z Wielkiej Brytanii znane są przypadki, gdy wschodząc masowo, w nasileniu kilkaset sztuk na m² powodował całkowite zagłuszenie plantacji. Za przyczyny ekspansji wyczyńca uznaje się m.in. wprowadzanie uproszczeń uprawowych, duży udział zbóż w płodozmianach, a także wczesne siewy ozimin.

Zwalczanie chwastów w zbożach – optymalny termin to jesień! Chwasty w zbożach ozimych należy wyeliminować już jesienią. Rośliny pozbawione konkurencji mają optymalne warunki do rozwoju i w dobrej kondycji wejdą w okres zimowego spoczynku. Wiosenny oprysk na chwasty, należy traktować jedynie jako ewentualną korektę, która zostanie wykonana w razie potrzeby.

Wyczyniec polny wschodzi głównie jesienią

Wyczyniec polny to jednoroczna roślina wytwarzająca formy jare oraz zimujące. Większość siewek tego gatunku pojawia się na plantacjach jesienią, nierzadko jeszcze przed wschodami rośliny uprawnej. Pojedyncza roślina może wydać od kilkudziesięciu sztuk do kilku tysięcy ziarniaków. Najbardziej plenne są osobniki wschodzące wczesną jesienią.

Wyczyniec preferuje gleby ciężkie, gliniaste, żyzne, zasobne w wodę i w wapń. Często spotykany jest na stanowiskach zbyt wilgotnych, o wysokim poziomie wód gruntowych. Traktowany jest jako roślina wskaźnikowa gleb niezdrenowanych.

Silny konkurent dla roślin uprawnych

Badania dotyczące szkodliwości wyczyńca polnego przeprowadzono m.in. w IUNG-PIB we Wrocławiu. Wykazano, że dla pszenicy ozimej plonującej na poziomie 6,5-7,5 t/ha próg ekonomicznej szkodliwości zostanie przekroczony, gdy chwast ten wystąpi w obsadzie powyżej 25 sztuk na m². Ustalono również, że sąsiedztwo ziarniaków wyczyńca wywiera niekorzystny wpływ na kiełkowanie oraz wzrost korzeni siewek pszenicy (oddziaływanie allelopatyczne).

Na stopień szkodliwości chwastów, oprócz ich liczebności na jednostce powierzchni, bardzo duży wpływ wywiera wiele innych czynników takich jak np. przebieg pogody, warunki glebowe, termin siewu, nawożenie oraz odmiana rośliny uprawnej. Dlatego informacje dotyczące progów szkodliwości chwastów mają dla praktyki rolniczej najczęściej znaczenie jedynie orientacyjne.

Jak zwalczać wyczyńca w zbożach?

Prowadząc walkę z zadomowionym na plantacji wyczyńcem najlepsze efekty można osiągnąć działając kompleksowo – łącząc opryski herbicydowe z metodami niechemicznymi. Do działań agrotechnicznych, które ograniczają liczebność tego chwastu zaliczamy m.in.: staranną uprawę gleby z wykorzystaniem pługa, opóźnianie siewu pszenicy ozimej oraz zwiększenie normy wysiewu, a przede wszystkim wprowadzenie do płodozmianu jak najwięcej roślin niezbożowych.

W Niemczech porównano stopień zachwaszczenia wyczyńcem pszenicy wysiewanej 18 września oraz 18 października. W przypadku opóźnionego siewu pszenicy (18 październik) uzyskano redukcję wschodów tego gatunku aż o 94%.

Oprysk na wyczyńca nie zawsze skuteczny

Do zwalczania lub ograniczania wzrostu wyczyńca polnego występującego w zbożach można wykorzystać kilka substancji czynnych. Gatunek ten jest wymieniony jako wrażliwy w etykietach niektórych preparatów zawierających m.in.. flufenacet, jodosulfuron metylosodowy + mezosulfuron metylowy, pinoksaden i fenoksaprop-P-etylu.

Należy pamiętać, że jest to roślina, która szybko uodparnia się na stosowane substancje czynne. Wiele krajowych populacji nie wykazuje już wrażliwości m.in. na niektóre inhibitory ACCazy (np. fenoksaprop), a także inhibitory ALS (np. jodosulfuron metylosodowy). Podczas badań prowadzonych w południowo-zachodniej części kraju stwierdzono potencjalne uodpornienie wszystkich przebadanych biotypów wyczyńca na fenoksaprop-P-etylu oraz jodosulfuron.

Skuteczność chwastobójcza herbicydu zależy nie tylko do rodzaju substancji czynnej, lecz także m.in. od dawki środka, faz rozwojowych chwastów oraz terminu oprysku. Dlatego informacji dotyczących wrażliwości chwastów na działanie określonego środka chwastobójczego zawsze należy szukać w jego etykiecie-instrukcji.