jasnota purpurowa

Lamium purpureum L.
Nazwa angielska: purple deadnettle, red deadnettle
Rodzina: jasnotowate (Lamiaceae)

Wygląd, cechy szczególne

SIEWKA
Łodyżka podliścieniowa krótka, na dole zielonkawa, w górnej części (pod liścieniami) brunatnoczerwona. Liścienie połyskujące, okrągłe lub szeroko owalne, u nasady wycięte. Na szczycie liścieni (w płytkim wycięciu) obecna drobna brodawka (dodano 04-05-2021).

ROŚLINA DOROSŁA
Pęd osiąga 10-30 cm wysokości. Łodyga kanciasta, naga lub owłosiona na krawędziach. Liście sercowato-szeroko-jajowate, od górnej strony owłosione, zaostrzone. Dolne na długich ogonkach, górne na krótkich. Kwiatostany to nibyokółki ulokowane na szczycie pędu. Kwiaty ciemnoróżowe. Wewnątrz rurki korony obecny pierścień włosków (u jasnoty różowej wnętrze rurki nagie) (dodano 17-02-2021). Owoc odwrotnie jajowata rozłupka.

Okres kwitnienia

Najczęściej kwiecień-październik, jednak kwitnienie może się odbywać nieomal cały rok.

Cykl życiowy, biologia

Jasnota purpurowa jest rośliną jednoroczną jarą lub zimującą. W korzystnych warunkach może wydać nawet kilka pokoleń w ciągu roku. Średnio na jednej roślinie zawiązuje się kilkaset nasion (w jednym ze źródeł literaturowych średnią produkcję nasion oceniono na 200 sztuk, w innym na 640 sztuk) [1, 2] (aktualizacja 16-12-2017). Minimalna temperatura kiełkowania nasion jasnoty purpurowej to 4-5ºC [4] (dodano 07-01-2018).

Do rozprzestrzeniania jasnoty purpurowej (także różowej) przyczyniają się mrówki, których przysmakiem są elajosomy – obfitujące w substancje odżywcze twory powstające na okrywach nasiennych. Owady te przenoszą rozłupki do mrowiska, a po objedzeniu porzucają (dodano 07-03-2023).

Występowanie, szkodliwość

Zachwaszcza wszystkie uprawy polowe. Wg źródeł brytyjskich jasnota purpurowa występująca w pszenicy w nasileniu 62,5 szt./m² powoduje straty ziarna sięgające 5% (dodano 03-12-2022).

Typowe warunki siedliskowe

wskaźnik świetlny: pełne światło
wskaźnik wilgotnościowy: gleby świeże
wskaźnik trofizmu: gleby zasobne
wskaźnik kwasowości gleby: gleby obojętne (6≤ pH <7) – gleby zasadowe (pH>7) [3]

Zwalczanie jasnoty purpurowej

Wrażliwość na herbicydy np.*: bentazon, chlomazon, chlorosulfuron, dimetachlor, fenmedifam, fluroksypyr, halauksyfen metylu (dodano 21-06-2023), izoksaflutol, jodosulfuron, karfentrazon, metamitron, metazachlor, metrybuzyna, mezotrion (dodano 26-10-2020), nikosulfuron, pendimetalina, pirydat, rimsulfuron, sulkotrion, terbutyloazyna, tribenuron metylowy.

*Skuteczność herbicydu zależy od wielu czynników m.in. fazy rozwojowej chwastu, dawki i formulacji preparatu. Dlatego informacji dotyczących wrażliwości chwastów na działanie środka chwastobójczego należy zawsze szukać w jego etykiecie.

Inne informacje

Jasnota purpurowa jest chętnie wybierana przez przędziorka chmielowca (Tetranychus urticae Koch) jako roślina żywicielska [5] (dodano 29-01-2022).

Galeria zdjęć

źródła:
1. Anonymous. 2001. Weeds in sugar beet. (Unkrauter in zuckerrüben). Aventis Crop Science. 496 s.
2.Pawłowski F., Kapeluszny J., Kolasa A., Lecyk Z. 1970. Płodność chwastów w różnych siedliskach. Annales UMCS, s. E, Agricultura 25, 5, 61–75.
3. Zarzycki K., Trzcińska-Tacik H., Różański W., Szeląg Z., Wołek J., Korzeniak U. 2002. Ecological indicator values of vascular plants of Poland. Ekologiczne liczby wskaźnikowe roślin naczyniowych Polski. Wyd. Inst. Bot. PAN, Kraków, 183 ss.
4. Dobrzański A. 2008. Rola chwastów zimujących i ozimych w agrofitocenozach upraw warzyw. Zeszyty Naukowe Wydziału Ogrodniczego, Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Humanistyczna w Skierniewicach. Zeszyt 8: 85-100.
5.  Skorupska A., Rogalinska M. 2012. Preferencje pokarmowe przędziorka chmielowca (Tetranychus urticae Koch) w wyborze chwastów jednorocznych w uprawach zbóż. Progress in Plant Protection 52 (2): 461-466.