Adiuwanty do herbicydów

Wpływ adiuwantów na działanie herbicydów nalistnych

Adiuwanty wykorzystywane łącznie z herbicydami nalistnymi pełnią szereg rozmaitych funkcji. Między innymi mogą wpłynąć korzystnie na precyzję i bezpieczeństwo zabiegu oraz zwiększyć aktywność chwastobójczą substancji czynnej. Ta ostatnia cecha jest szczególnie ceniona przez rolników, ponieważ zwiększa szanse na skuteczny zabieg w mniej sprzyjających warunkach siedliska, a w niektórych przypadkach pozwala na obniżenie dawki herbicydu z zachowaniem wysokiej efektywności chwastobójczej.

W jaki sposób adiuwanty wpływają na skuteczność herbicydów

Poniżej, w krótkich punktach, scharakteryzowane zostały najważniejsze właściwości adiuwantów, które bezpośrednio lub pośrednio wpływają na skuteczność chwastobójczą herbicydów nalistnych. W tabeli na końcu artykułu zaprezentowano kilka przykładowych produktów handlowych które, zgodnie z deklaracjami producentów, wykazują omawiane działanie.

  • Chronią substancję czynną przed niekorzystnym oddziaływaniem jonów znajdujących się w wodzie oraz regulują jej odczyn

Już w zbiorniku opryskiwacza może dojść do ograniczenia aktywności chwastobójczej herbicydu. Zawarte w wodzie jony, m.in. wapnia, magnezu i żelaza, łączą się z niektórymi substancjami czynnymi obniżając ich dostępność dla chwastów (dotyczy to zwłaszcza herbicydów dostępnych w formie soli np. 2,4-D, dikamby, glifosatu i MCPA). Powstają wówczas nierozpuszczalne lub słabo rozpuszczalne kompleksy o niskiej aktywności biologicznej. Ponadto, twarda woda przyczynia się do powstawania na liściach osadów ograniczających wchłanianie substancji czynnej (w skład osadów wchodzą zarówno wytrącające się z wody związki mineralne, jak i produkty reakcji tych związków z herbicydami).

Również nieodpowiedni odczyn wody wykorzystanej do sporządzenia cieczy roboczej może niekorzystnie wpłynąć na stabilność (trwałość), rozpuszczalność i dostępność substancja czynnej. Najczęściej zaleca się aby ciecz robocza wykazywała odczyn lekko kwaśny *. Od tej reguły istnieją jednak wyjątki, np. herbicydy z grupy sulfonylomocznika często korzystnie reagują na podniesienie pH cieczy roboczej odpowiednim adiuwantem. Dlatego zawsze należy sprawdzić jaki odczyn jest optymalny dla preparatu, który planujemy stosować.

* niektóre herbicydy same zakwaszają ciecz roboczą

  • Zwiększają retencję cieczy opryskowej i zwilżenie chwastów

Krople powstające w trakcie oprysku mogą osiąść i pozostać na liściach lub stoczyć się albo odbić od ich powierzchni. Los kropel uzależniony jest od wielu czynników, istotny jest m.in. kąt ustawienia i budowa morfologiczna liści, a także właściwości cieczy roboczej. Adiuwanty zmniejszające napięcie powierzchniowe (surfaktanty) sprawiają, że krople powstające w trakcie oprysku są mniej elastyczne, lepiej przylegają i utrzymują się na liściach chwastów, a także charakteryzują się wyższą zwilżalnością („rozlewają” się na powierzchni). Z kolei adiuwanty olejowe przyklejają krople oprysku do powierzchni liści, a przy okazji mogą doprowadzić do rozpuszczenia kutikuli (wpływa na to rodzaj oleju).

Adiuwanty do herbicydów
  • Przyspieszają i nasilają transport herbicydu do komórek

Adiuwanty mogą wspierać działanie białek nośnikowych, tzw. „pomp protonowych”, zlokalizowanych w błonach komórkowych. Pompy te są odpowiedzialne za aktywny  transport jonów i cząsteczek (w tym herbicydów) do wnętrza komórek roślinnych.

  • Zapobiegają szybkiemu wysychaniu kropel cieczy opryskowej

Powolne wysychanie cieczy opryskowej na powierzchni chwastów zwiększa czas pobierania substancji czynnej. Adiuwanty mogą ograniczyć parowanie lub wiązać i absorbować wodę z otoczenia (adiuwanty zawierające humektanty).

  • Ograniczają zmywanie herbicydu

Występujący po zabiegu deszcz może znacząco ograniczyć, a nawet uniemożliwić pobieranie herbicydów nalistnych. W takiej sytuacji pomocne są adiuwanty zwiększające przyczepność cieczy roboczej, co w pewnym stopniu zabezpiecza substancję czynną przed zmyciem z powierzchni chwastów (adiuwanty olejowe).

  • Ułatwiają absorpcję herbicydu przez kutikulę

Utrudnieniem dla przenikania substancji czynnej do tkanek jest warstwa wosku powstająca na powierzchni roślin. Adiuwanty mogą rozpuszczać wosk (adiuwanty olejowe, a zwłaszcza zawierające kwasy tłuszczowe estryfikowane z alkoholami  np. estry metylowe oleju rzepakowego) lub rozluźnić jego strukturę tworząc kanały przez które wnika woda wraz z rozpuszczoną w niej substancją czynną (szczególnie istotne m.in. dla glifosatu).

  • Chronią substancję czynną przed promieniowaniem UV

Niektóre herbicydy, zwłaszcza jeśli pozostają przez dłuższy czas na powierzchni liści, ulegają rozkładowi pod wpływem światła. Proces ten hamują adiuwanty działające jak filtr promieniowania UV *.

*Herbicydy nalistne na ogół są dość szybko absorbowane przez chwasty, dlatego w ich przypadku rozkład pod wpływem światła jest mniej istotny. Ochrona przed fotodegradacją ma większe znaczenie przy opryskach doglebowych.
Niewłaściwe korzystanie z adiuwantów może nieść za sobą negatywne następstwa m.in. niekorzystnie wpłynąć na efektywność zabiegu lub przyczynić się do uszkodzenia rośliny uprawnej. Z tego powodu zawsze trzeba sprawdzić czy adiuwant zaleca się łączyć z określonym herbicydem i w jakich warunkach oraz w jakiej fazie rozwojowej rośliny uprawnej i chwastów zaleca się wykonać zabieg (takie informacje można uzyskać od producentów preparatów). Należy też brać pod uwagę, że rolnik wykorzystując adiuwanty niewymienione w etykiecie środka ochrony roślin robi to na własne ryzyko.