Do najważniejszych działań pielęgnacyjnych w uprawie słonecznika należy zwalczanie chwastów. Straty plonu na plantacjach nieskutecznie chronionych przed tą grupą agrofagów mogą przekraczać 80%!
Późny siew w szerokiej rozstawie rzędów i początkowo powolny wzrost siewek sprawiają, że przez pierwszych kilka tygodni wegetacji powierzchnia plantacji słonecznika jest praktycznie pozostawiona do dyspozycji chwastów. Sytuacja jest szczególnie niekorzystna, gdy siew zostanie wykonany w niedostatecznie ogrzaną glebę. Słonecznik wschodzi wówczas bardzo długo (do 4 tygodni) i nierównomiernie. W tym czasie chwasty o niskich potrzebach termicznych rosną szybko, stają się coraz bardziej konkurencyjne i mniej podatne na działanie herbicydów.
Stan i stopień zachwaszczenia stanowiska zależy od wielu czynników m.in. przedplonu, przebiegu pogody oraz warunków glebowych. Jako chwasty najczęściej występujące na krajowych plantacjach słonecznika wymienia się m.in. chwastnicę jednostronną, perz właściwy, komosę białą, szarłat szorstki, tasznika pospolitego, tobołki polne, rdestówkę powojowatą (rdest powojowy), samosiewy rzepaku i ostrożeń polny [1].
Asortyment herbicydów zalecanych do ochrony słonecznika nie jest nadmiernie obszerny. Obecnie plantatorzy mają do wyboru kilkanaście substancji czynnych, dzięki którym skuteczny oprysk na chwasty w słoneczniku można wykonać w terminie przedwschodowym oraz powschodowym.
W publikacji przedstawiono przykładowe substancje chwastobójcze zalecane do stosowania w uprawie słonecznika. Przed opryskiem trzeba sprawdzić szczegółowa zalecenia podane w etykiecie środka ochrony roślin m.in. dawkę preparatu, dokładny termin zabiegu, spektrum chwastobójcze, środki ostrożności, okresy karencji i szczególne warunki stosowania. |
Jaki oprysk na chwasty w słoneczniku w terminie przedwschodowym?
Decydując się na aplikację herbicydu w terminie przedwschodowym powinniśmy bardzo dobrze znać chronione stanowisko, a przede wszystkim wiedzieć jakie chwasty były problemem w kilku ostatnich sezonach wegetacyjnych, co ułatwi wybór preparatu do zabiegu. Innym bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na skuteczność doglebowego oprysku na chwasty jest właściwa wilgotność wierzchniej warstwy roli. Zbyt sucha gleba może tak silnie związać zastosowany herbicyd, że jego dostępność dla roślin ulegnie znacznemu ograniczeniu.
Do ochrony przedwschodowej słonecznika plantatorzy mogą wykorzystać kilka substancji chwastobójczych. Większość z nich to związki o szerokim spektrum działania, eliminujące wiele gatunków jedno- i dwuliściennych.
Ultranowoczesne metody zwalczania chwastów w słoneczniku |
Pendimetalina to doskonale znana rolnikom substancja czynna, dostępna na rynku od ponad 40 lat. Eliminuje szereg chwastów jednoliściennych (np. chwastnica jednostronna) oraz dwuliściennych (np. fiołek polny, komosa biała, przetacznik perski, rzodkiew świrzepa, tasznik pospolity ). Pendimetalina dostępna jest w słoneczniku solo oraz w fabrycznej kombinacjii pendimetalina + dimetenamid-P.
Aklonifen to herbicyd którego spektrum działania obejmuje zarówno niektóre gatunki jednoliścienne (np. chwastnica jednostronna), jak i wiele dwuliściennych (np. fiołek polny, komosa biała, maruna nadmorska bezwonna, samosiewy rzepaku, szarłat szorstki). Kilka lat temu naukowcy odkryli, że akonifen blokuje działanie enzymu, który uczestniczy w powstawaniu plastochinonu (związek biorący udział w fotosyntezie). Obecnie jest to jedyny znany herbicyd o takim mechanizmie działania!
Metobromuron to kolejny uniwersalny herbicyd działający zarówno na chwasty jednoliścienne (np. wiechlina roczna), jak i szereg gatunków dwuliściennych (np. farbownik polny (krzywoszyj polny), rdest kolankowy, samosiewy rzepaku, szarłat szorstki, tobołki polne, tasznik pospolity). Nieco gorzej (średnia wrażliwość) radzi sobie m.in. z chwastnicą jednostronną i psianką czarną.
Prosulfokarb efektywnie zwalcza różne gatunki dwuliścienne m.in. jasnotę purpurową, komosę białą, przetacznika bluszczykowego i perskiego, przytulię czepną. Substancja ta eliminuje również niektóre chwasty jednoliścienne, na przykład miotłę zbożową. Niestety, chwastnica jednostronna jest odporna na działania prosulfokarbu. Plantatorzy słonecznika mogą także wykorzystać fabryczną kombinację diflufenikan + prosulfokarb.
S-metolachlor to substancja doskonale zwalczająca niektóre ciepłolubne gatunki chwastów m.in. chwastnicę jednostronną, włośnicę zieloną oraz psiankę czarną. Do ochrony słonecznika dostępna jest także fabryczna mieszanina S-metolachlor + terbutylazyna. Niestety S-metolachlor został wycofany z użycia, preparaty zawierające tę substancję będzie można w tym sezonie zastosować po raz ostatni!
Jaki oprysk na chwasty w słoneczniku w terminie powschodowym?
W konwencjonalnych odmianach słonecznika w terminie powschodowym można wykonać zabieg herbicydowy zwalczający wyłącznie gatunki jednoliścienne. Do walki z tą grupą chwastów plantatorzy mają do dyspozycji kilka graminicydów: fluazyfop-P butylowy, chizalofop-P etylowy, cykloksydym i kletodym. Dostępna jest także fabryczna mieszanina chizalofop-P etylu + kletodym. Stosując graminicydy można zwalczać lub ograniczać wzrost zarówno niektórych traw wieloletnich (np. perzu właściwego), jak i wielu traw jednorocznych (m.in. chwastnicy jednostronnej, samosiewów zbóż, wyczyńca polnego).
Ultranowoczesne metody zwalczania chwastów w słoneczniku |
Herbicydy tylko dla odpornych odmian słonecznika!
Producenci którzy uprawiają odmiany słonecznika odporne na tribenuron metylowy lub imazamoks mogą wykorzystać te substancje do walki z chwastami w terminie powschodowym.
Imazamoks działa na szerokie spektrum chwastów jedno- (np. chwastnica jednostronna, włośnica zielona, palusznik krwawy) i dwuliściennych (np. jasnota purpurowa i różowa, komosa biała, psianka czarna, szarłat szorstki, zaślaz pospolity). Natomiast tribenuron metylowy niszczy wiele chwastów dwuliściennych (m.in. gorczyca polna, komosa biała, mak polny, tasznik pospolity, tobołki polne). Chociaż zapewne jest to oczywiste, nie zaszkodzi jednak przypomnieć – odmiany słonecznika nie są odporne na obie te substancje jednocześnie. Niektóre odmiany są odporne na imazamoks, a inne na tribenuron!
Odpowiedzialność za skuteczność działania i fitotoksyczność środka ochrony roślin stosowanego w uprawach małoobszarowych ponosi wyłącznie jego użytkownik. W celu uzyskania szczegółowych informacji dotyczących spektrum zwalczanych chwastów oraz ich wrażliwości na stosowany środek ochrony roślin zaleca się kontakt z posiadaczem zezwolenia lub przedstawicielem posiadacza zezwolenia. |
źródła:
1. Jajor E., Strażyński P., Mrówczyński M. (red.). 2020. Metodyka integrowanej ochrony słonecznika dla doradców. Wyd. Inst. Ochr. Roślin, Poznań, 157 ss.