tobołki polne

Thlaspi arvense L.
Nazwa angielska: field pennycress
Rodzina: kapustowate (Brassicaceae), dawniej krzyżowe (Cruciferae)

Wygląd, cechy szczególne

Siewka
Łodyżka podliścieniowa naga, zielonkawa. Liścienie okrągławoeliptyczne, nagie, do 8 mm długości, na szczycie zaokrąglone lub czasami delikatnie wcięte (dodano 11-12-2020). Pierwsze liście odwrotnie jajowate, na krótkich ogonkach, czasami brzegiem faliste (dodano 24-03-2023).

Roślina dorosła
Łodyga zwykle 15-45 cm wysokości, kanciasta, na górze rozgałęziona. Dolne liście odwrotne jajowate ogonkowe, górne siedzące – zatokowato ząbkowane. Kwiaty drobne, białe, zebrane w grono. Owoc spłaszczona łuszczynka, zawierająca w każdej komorze kilka-kilkanaście nasion. Nasiona brodawkowane. Roztarta roślina wydziela zapach czosnku.

Podobne gatunki
Na polach uprawnych (głównie na południu kraju) czasami mogą pojawić także tobołki przerosłe (Thlaspi perfoliatum). Są to rośliny mniejsze (10-25 cm wysokości), bez zapachu czosnku, o łodygach obłych i gładkich nasionach (aktualizacja 11-11-2023).

Okres kwitnienia

kwiecień-sierpień (październik)

Cykl życiowy, biologia

Gatunek jednoroczny, jary lub zimujący. Najczęściej zimuje jako rozeta liści. Rozety są w dużym stopniu odporne na niskie temperatury. Zaobserwowano, że mogą przetrwać zimę nawet bez utraty ani jednego liścia. Egzemplarze kwitnące późną jesienią, które nie zdążyły wytworzyć nasion przed przymrozkami, kontynuują rozwój wiosną i wydają nieuszkodzone nasiona (dodano 02-11-2016).
Nasiona kiełkują z najpłytszej warstwy gleby, głównie 0,05-1 cm głębokości. W ciągu jednego sezonu wegetacyjnego może wydać kilka pokoleń. Jeden egzemplarz wytwarza przeciętnie kilkaset nasion. Nasiona mogą przetrwać w glebie przez wiele lat. W jednym z badań po 9 latach zdolnych do kiełkowania wciąż było 87% nasion, w innym doświadczeniu niektóre nasiona zdołały utrzymać żywotność po 20 letnim pobycie w glebie (dodano 05-02-2017).

• W badaniach przeprowadzonych w woj. warmińsko-mazurskim ustalono, że bardzo dobre warunki dla reprodukcji tobołka polnego panują na plantacjach ziemniaka. Średnia plenność tego chwastu w uprawie jęczmienia jarego, pszenicy ozimej, rzepaku ozimego oraz ziemniaka wynosiła odpowiednio 442,2; 294,7; 529 i 1799,9 nasion z rośliny [2] (dodano 21-06-2019).

 

Występowanie, szkodliwość

Chwast bardzo pospolity, występuje w uprawach jarych i ozimych. Po przedostaniu się do paszy zmienia smak i zapach masła i mleka, trujący dla bydła.

Typowe warunki siedliskowe

wskaźnik świetlny: pełne światło
wskaźnik wilgotnościowy: gleby świeże
wskaźnik trofizmu: gleby zasobne
wskaźnik kwasowości gleby: gleby obojętne (6≤ pH <7) [1]

Zwalczanie tobołków polnych

Wrażliwość na herbicydy* np. 2,4-D, amidosulfuron, bentazon, bromoksynil, chlomazon (dodano 26-04-2021), chloroprofam, chlorotoluron, chlorydazon, desmefiam, dikamba, fenmedifam, florasulam, fluroksypyr, izoksaflutol, jodosulfuron, karfentrazon, linuron, MCPA, mekoprop-P, metamitron, metobromuron, metrybuzyna, mezotrion, nikosulfuron, sulfosulfuron, terbutyloazyna, tifensulfuron, tribenuron.

*Skuteczność herbicydu zależy od wielu czynników m.in. fazy rozwojowej chwastu, dawki i formulacji preparatu. Dlatego informacji dotyczących wrażliwości chwastów na działanie środka chwastobójczego należy zawsze szukać w jego etykiecie.

Galeria zdjęć

źródła:
1. Zarzycki K., Trzcińska-Tacik H., Różański W., Szeląg Z., Wołek J., Korzeniak U. 2002. Ecological indicator values of vascular plants of Poland. Ekologiczne liczby wskaźnikowe roślin naczyniowych Polski. Wyd. Inst. Bot. PAN, Kraków, 183 ss.
2. Jastrzębski W.P., Ziółkowska K., Hołdyński Cz., Jastrzębska M. 2013. Plenność Thlaspi arvense L. w łanach czterech roślin uprawnych. Fragm. Agronom. 30 (2): 76-86.